Piotr Przedpełski

adwokat

Specjalizuję się w prawie karnym gospodarczym i prawie podatkowym.
W pracy staram się łączyć znajomość prawa z wiedzą z zakresu psychologii i kryminalistyki...
[Więcej >>>]

Skontaktuj się

Przesłuchanie podatnika – możesz, a nie musisz

Piotr Przedpelski04 lutego 20192 komentarze

Przesłuchanie podatnikaW sprawach podatkowych organ podatkowy może chcieć pozyskać informacje bezpośrednio od Ciebie jako podatnika i w tym właśnie celu przesłuchać Cię jako stronę.

W takim charakterze przesłuchuje się oczywiście zawsze osobę fizyczną, która jest podatnikiem, natomiast w przypadku, gdy podatnikiem jest spółka wówczas organ podatkowy przesłuchuje osobę fizyczną upoważnioną do reprezentacji spółki np. członka zarządu.

Zgoda na przesłuchanie podatnika

Należy zaznaczyć, że Twoje przesłuchanie jako podatnika lub jako osoby reprezentującej podatnika może odbyć się tylko po wyraźnym wyrażeniu przez Ciebie zgody na takie przesłuchanie.

Oznacza to, że możesz odmówić wyrażenia takiej zgody bez konieczności wskazywania przyczyny, a nawet więcej możesz po prostu nie stawić się na przesłuchanie po otrzymaniu wezwania, o czym powinieneś zostać pouczony w treści wezwania.

Przepisy przewidują, że w takiej sytuacji nie stosuje się środków przymusu, w tym także kar porządkowych, co oznacza, że inaczej niż w przypadku wzywanych świadków nie grożą Ci z tego tytułu żadne konsekwencje.

Twoja zgoda na przesłuchanie powinna być zawsze odnotowana w protokole przesłuchania, a tego podstawowego warunku nie zastępuje nawet to, że faktycznie złożyłeś zeznania lub odpowiedziałeś na zadawane Ci pytania.

Brak wyraźnej zgody na przesłuchanie powoduje, że Twoje zeznania nie mogą być wykorzystywane jako dowód w sprawie. 

Musisz pamiętać także, że już wyrażoną zgodę na przesłuchanie możesz w każdej chwili cofnąć, nawet w jego trakcie, przy czym Twoje zeznania złożone do tego momentu są oczywiście dowodem w sprawie.

Analogicznie odmawiając początkowo zgody na przesłuchanie możesz na każdym etapie sprawy zmienić zdanie i taką zgodę wyrazić.

Odpowiedzialność za fałszywe zeznania

Jeżeli zdecydujesz się na składanie zeznań to pamiętaj, że swoje zeznania składasz pod rygorem odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań, o czym powinieneś zostać pouczony przed rozpoczęciem przesłuchania.

Oczywiście, jeżeli zdecydujesz się na składanie zeznań powinieneś pilnować, aby w protokole szczegółowo zapisywano zarówno pytania, jak i wypowiedzi. Nie chodzi przy tym tylko o Twoje wypowiedzi, ale także wypowiedzi przesłuchującego Cię pracownika organu podatkowego.

Jeżeli masz jakieś uwagi do treści protokołu to powinieneś żądać zaprotokołowania zastrzeżenia, albowiem trudno będzie kwestionować później treść protokołu bez jego dokonania.

Jednocześnie w przypadku, gdyby nie odnotowano Twoich zastrzeżeń lub przesłuchujący pracownik organu podatkowego nie protokołował szczegółowo pytań oraz wypowiedzi albo w jakikolwiek sposób wpływał na odnotowywaną ich treść wówczas masz także prawo odmówić podpisania protokołu przesłuchania jako niezgodnego z faktycznym przebiegiem przesłuchania.

W takim przypadku pracownik organu podatkowego zobowiązany jest omówić przyczyny braku podpisu w protokole przesłuchania.

Należy także pamiętać, że do protokołu przesłuchania może zostać dołączone zeznanie na piśmie podpisane przez podatnika, ale warunkiem tego jest wyrażenie przez organ podatkowy zgody na to, a nie musi on wcale jej udzielić.

Wyjaśnienia podatnika

Od przesłuchania podatnika należy odróżnić wyjaśnienia podatnika, których złożenia może żądać organ podatkowy.

Zarówno w przypadku przesłuchania, jak i wyjaśniania wypowiadasz się we własnej sprawie, ale odmiennie niż przy przesłuchaniu warunkiem składania wyjaśnień nie jest Twoja zgoda.

Jednocześnie odmiennie niż przy przesłuchaniu wyjaśnienia nie są składane pod rygorem odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań.

Musisz przy tym pamiętać, że odmowa złożenia przez Ciebie jako podatnika wyjaśnień naraża Cię na odpowiedzialność porządkową w kwocie do 2800 zł.

Oczywiście żądanie składania wyjaśnień nie powinno być wykorzystywane przez organ podatkowy do omijania zasady dobrowolności zeznań podatnika.

Wobec tego praktyka organu podatkowego, który wzywa Cię do wyjaśnień pod rygorem odpowiedzialności porządkowej i bez pouczenia, co do prawa wyrażenia zgody na przesłuchanie, do przekazywania oświadczeń wiedzy, danych i informacji, które mogą być uznane za porównywalne do przesłuchania strony, powinna być uznana za niezgodną z prawem.

Jednocześnie odmowa złożenia wyjaśnień przez Ciebie może być w niektórych sytuacjach uzasadniona konstytucyjnym prawem do obrony w sytuacji, gdy złożenie wyjaśnień obciążałoby Cię karnie.

Na koniec należy zaznaczyć, że w praktyce organy podatkowe próbują zastępować dobrowolne przesłuchanie podatnika żądaniem składania przez niego wyjaśnień, a ich odmowa często skutkuje nakładaniem kar porządkowych. Sądy administracyjne coraz częściej jednak kwestionują taką praktykę organów podatkowych.

***

Poczytaj też o kontrowersyjnym poradniku dotyczącym przesłuchania podejrzanego >>

***

Zdjęcie: Tim Gouw

Przesłuchanie podejrzanego – kontrowersyjny poradnik

Piotr Przedpelski28 stycznia 20194 komentarze

Przesłuchanie podejrzanegoJakiś czas temu trafiłem na niezwykle ciekawy tekst opisujący kontrowersyjny poradnik znaleziony przez izraelską policję przy religijnym Żydzie nazwiskiem Jakobson, którego chciano aresztować.

Poradnik ten okazał się zestawem wskazówek wręczanych agentom wywiadu na wypadek zatrzymania i przesłuchania, a ich treść dotyczyła tego jak powinni zachowywać się w kontaktach z policją i prokuraturą.

Wiele z tych wskazówek wartych jest poznania, nawet gdy nie jesteś podejrzanym i zakładasz, że nigdy się nim nie staniesz.

Jeśli jednak stało się inaczej, a jako podejrzany zdecydowałeś się na składanie wyjaśnień to bezwzględnie powinieneś je znać i o nich pamiętać.

Oczywiście jako podejrzanemu przysługuje Ci zawsze prawo odmowy składania wyjaśnień i odpowiedzi na jakiekolwiek pytania. 

Masz prawo milczeć bez podania przyczyny, a nikt nie może Ci tylko z tego powodu czynić zarzutów, czy też twierdzić, że milczenie jest faktycznym przyznaniem się do winy.

Pamiętaj, że to co powiesz może Ci pomóc, ale równie dobrze może świadczyć na Twoją niekorzyść.

Z tego właśnie powodu kwestia, czy i kiedy w ogóle podejrzany powinien składać wyjaśnienia jest bardzo złożona.

Należy oczywiście pamiętać, że zdecydowana większość podejrzanych znajduje się na takim przesłuchaniu pierwszy raz w życiu, co sprawia, że przesłuchujący już na wstępie ma nad nim przewagę.

Dlatego chciałem przedstawić Ci trzy ze wspomnianych wcześniej wskazówek zawartych w tym kontrowersyjnym poradniku, na wypadek, gdy jako podejrzany zdecydowałeś się na składanie wyjaśnień na policji lub w prokuraturze.

Po pierwsze, gdy jesteś przesłuchiwany mów tylko i wyłącznie o faktach oraz pokazywanych dokumentach, do tego po uprzednim przemyśleniu tego co chcesz powiedzieć. 

Pamiętaj, że lepiej powiedzieć mniej niż zbyt wiele. 

Dodatkowo musisz wiedzieć, że nieprzyznanie się do zarzutów nie może wpływać z zasady negatywnie na Twoją sytuację.

Pamiętaj także, żeby odpowiadać ściśle na zadawane pytania, nie wyjaśniać w kwestiach, o które nie jesteś pytany czy wreszcie, żeby nie prowadzić nieprotokołowanych rozmów na istotne tematy związane z przedstawianymi Ci zarzutami.

Po drugie, domagaj się dokładnego notowania Twoich wypowiedzi oraz sprawdzaj, czy zostały właściwie zaprotokołowane przy podpisywaniu protokołu.

Podczas przesłuchania Twoje wypowiedzi są zapisywane w protokole, co powoduje, że masz prawo żądać, aby zostało w nim zamieszczone wszystko co wyjaśniłeś a ponadto, aby zapisano to z pełną dokładnością.

Każde słowo się liczy. Zawsze masz prawo żądać poprawek i uzupełnień w treści protokołu.

Musisz pamiętać, że te właśnie zaprotokołowane wyjaśnienia będą później odczytywane przed Sądem oraz porównywane ze składanymi ponownie przez Ciebie wyjaśnieniami, a nawet drobne nieścisłości mogą mieć wówczas znaczenie.

Dodatkowo powinieneś pamiętać o tym, żeby poprosić o protokołowanie przez przesłuchującego wszystkich zadawanych Ci pytań.

Z praktyki wiem, że to niezwykle rzadkie, a przecież często treść odpowiedzi zależy właśnie od treści pytania, a jego brak w protokole nie pozwala na ustalenie kontekstu odpowiedzi oraz wskazanie, dlaczego była ona taka, a nie inna.

Po trzecie, jeżeli wyjaśniasz to nie masz obowiązku pomagać policji i prokuraturze w zbieraniu dowodów przeciwko sobie.

W wielu sytuacjach to sami podejrzani dostarczają dowodów, które następnie ich obciążają.

Podejrzany powinien stosować zasadę ograniczonego zaufania, pamiętając o tym, że przesłuchujący często stara się sprawiać wrażenie, że wszystko wie.

Celem przesłuchania jak twierdzi przesłuchujący nie jest zdobycie informacji, bo on już wszystko wie, a jedynie ich potwierdzenie lub sprawdzenie chęci współpracy i wiarygodności podejrzanego.

Tymczasem często prawdziwym celem jest właśnie zdobycie informacji od podejrzanego albo potwierdzenie przypuszczeń i założeń przesłuchującego, czyli zebranie dowodów obciążających.

Niektórzy przesłuchujący próbują okazywać Ci zrozumienie czy współczucie albo umniejszać Twoją winę, ale powinieneś pamiętać, że jest to jedynie taktyka mająca na celu uzyskanie przyznania się do winy lub złożenie obciążających wyjaśnień. 

Wtedy, gdy czujesz się niewinny może Ci się wydawać, że zasady domniemania niewinności i rozstrzygania wszelkich wątpliwości na korzyść oskarżonego są zupełnie wystarczające, a Twoje problemy powinny się szybko i korzystnie wyjaśnić. 

Tak jednak zwykle nie jest, zwłaszcza w sytuacji postawienia Ci zarzutów, które przecież zdaniem policji i prokuratury mają swoje podstawy.

Pamiętaj także, że jak wynika ze statystyk Prokuratury Krajowej za lata 2016-2017 aż 98,1% aktów oskarżenia w Polsce kończy się prawomocnym skazaniem oskarżonego.

Dlatego nie możesz nigdy zapominać, że to co powiesz, albo czego nie powiesz oraz to co ostatecznie znajdzie w podpisanym przez Ciebie protokole przesłuchania ma znaczenie dla rozstrzygnięcia Twojej sprawy.

***

Zdjęcie: Deleece Cook

Następne wpisy →