Korekta deklaracji jako sposób uniknięcia odpowiedzialności karnej skarbowej

Przepisy kodeksu karnego skarbowego przewidują szczególny rodzaj czynnego żalu (o czynnym żalu pisałem ostatnim razem) uregulowany w przepisie art. 16a kodeksu karnego skarbowego, który umożliwia Ci jako sprawcy uniknięcie odpowiedzialności karnej skarbowej, gdy przestępstwo lub wykroczenie skarbowe zostało popełnione przez Ciebie przy użyciu deklaracji podatkowej (zeznania podatkowego) oraz skutkowało uszczupleniem podatku objętego tą deklaracją (zeznaniem).

W takim przypadku jesteś chroniony przed odpowiedzialnością za złożenie pierwotnie nierzetelnej deklaracji (zeznania) zawierającej dane niezgodne z rzeczywistością, która następnie jest przez Ciebie korygowana.

Ten szczególny rodzaj czynnego żalu ma jednak znacznie węższy zakres zastosowania w porównaniu do czynnego żalu przewidzianego w przepisie art. 16 kodeksu karnego skarbowego, gdyż ten ostatni może być stosowany do wszystkich przestępstw i wykroczeń skarbowych.

Korekta deklaracji a uniknięcie odpowiedzialności karnej skarbowej

Przepis art. 16a kodeksu karnego skarbowego sprowadza się do tego, że uniknięcie odpowiedzialności karnej skarbowej następuje pod warunkiem złożenia prawnie skutecznej korekty deklaracji (zeznania) oraz zapłaty w całości zaległego podatku wraz z odsetkami za zwłokę.

Prawnie skuteczną korektą deklaracji (zeznania) jest korekta złożona zgodnie z uprawnieniami przysługującymi podatnikowi na podstawie przepisów ustawy – Ordynacja podatkowa lub ustawy z dnia 16 listopada 2016 r. o Krajowej Administracji Skarbowej.

Przeszkodą do skutecznego dokonania korekty jest trwające postępowanie podatkowe lub kontrola podatkowa w zakresie dotyczącym pierwotnie złożonej deklaracji (zeznania).

W przypadku kontroli celno-skarbowej korekta deklaracji (zeznania) nie może skutecznie nastąpić w okresie od upływu 14 dnia od dnia doręczenia upoważnienia do tej kontroli aż do dnia doręczenia wyniku kontroli w zakresie dotyczącym pierwotnie złożonej deklaracji (zeznania), a także po upływie 14 dni od dnia doręczenia wskazanego wyniku kontroli.

W przypadku złożenia prawnie skutecznej korekty deklaracji (zeznania) nie musisz dokonywać żadnych dodatkowych czynności, w szczególności składać uzasadnienia przyczyn korekty lub pisma będącego czynnym żalem.

Jedynym dodatkowym warunkiem niekaralności jest zapłata zaległego podatku wraz z odsetkami za zwłokę wynikających z dokonania korekty deklaracji (zeznania) niezwłocznie lub najpóźniej w terminie wyznaczonym przez uprawniony organ.

Do tego szczególnego rodzaju czynnego żalu nie mają zastosowania włączenia skuteczności czynnego żalu przewidziane w art. 16 kodeksu karnego skarbowego.

Oznacza to, że niekaralne jest złożenie korekty deklaracji (zeznania) nawet wówczas, gdy organ ścigania miał już wyraźnie udokumentowaną wiadomość o popełnieniu przestępstwa lub wykroczenia skarbowego związanego ze złożeniem nierzetelnej deklaracji (zeznania).

Warunkiem skuteczności tego rodzaju czynnego żalu jest wyłącznie złożenie przez Ciebie prawnie skutecznej korekty deklaracji (zeznania), a następnie zapłata w całości zaległego podatku wraz z odsetkami za zwłokę.

Korekta deklaracji a zbieg przestępstw lub wykroczeń skarbowych 

Z uwagi na specyfikę przestępstw lub wykroczeń skarbowych popełnianych w związku ze składaniem deklaracji (zeznania) w praktyce sprawca często popełnia jednocześnie inne przestępstwa lub wykroczenia skarbowe takie jak nierzetelne (wadliwe) prowadzenie ksiąg (art. 61 kks), ich nieprowadzenie (art. 60 kks), a także wystawianie nierzetelnych faktur lub posługiwanie się nimi (art. 62 § 2 i 2a kks).

Z tej przyczyny w przypadku, gdy Twój czyn stanowi jednocześnie inne przestępstwo lub wykroczenie skarbowe nie związane ze złożeniem deklaracji (zeznania) wówczas wykluczone jest zaniechanie ukarania za to inne przestępstwo lub wykroczenie pomimo złożenia przez Ciebie prawnie skutecznej korekty deklaracji (zeznania) oraz zapłaty w całości zaległego podatku.

Potwierdził to Sądu Najwyższego w postanowieniu z dnia 20 czerwca 2012 r, sygn. akt I KZP 3/12, wskazując, że „możliwość złożenia korekty na podstawie art. 16a k.k.s. dotyczy jedynie deklaracji podatkowych i w efekcie niekaralności tylko za niektóre czyny”. 

W takim przypadku w celu uniknięcia odpowiedzialności karnej skarbowej powinieneś jako sprawca złożyć przede wszystkim czynny żal przewidziany w art. 16 kodeksu karnego skarbowego, a nie dokonywać samej korekty deklaracji (zeznania).

Jednocześnie nie można pomijać tego, że w przypadku, gdy czyn zabroniony będący przestępstwem lub wykroczeniem skarbowym wyczerpuje zarazem znamiona przestępstwa lub wykroczenia określonego w przepisach karnych innej ustawy niż kodeks karny skarbowy (np. przestępstwa fałszowania faktury z art. 270a lub art. 271a kodeksu karnego) to wówczas złożenie czynnego żalu nie powoduje wyłączenia karalności na podstawie tej innej ustawy.

Błąd a korekta deklaracji

Przepis art. 16a kodeksu karnego skarbowego nie znajduje zastosowania w przypadku, gdy popełniłeś błąd rachunkowy lub merytoryczny w deklaracji (zeznaniu), gdyż wtedy w ogóle nie podlegasz odpowiedzialności karnej skarbowej z uwagi na to, że jej warunkiem jest umyślność.

W praktyce jednak organy powołane do ścigania przestępstw i wykroczeń skarbowych bardzo często przechodzą do porządku nad kwestią umyślności czy nieumyślności czynu, co faktycznie powoduje, że korekty deklaracji (zeznań) są składane w każdym przypadku niezamierzonego błędu.

Przyczyną zarówno korekty deklaracji na podstawie art. 16a kodeksu karnego skarbowego, jak i składania czynnego żalu na podstawie art. 16 kodeksu karnego skarbowego jest zrozumiała chęć uniknięcia przez podatnika wszczęcia postępowania karnego skarbowego, w którym rozważana będzie kwestia jego ewentualnej odpowiedzialności karnej skarbowej.

Poczytaj też o przesłuchaniu podejrzanego >>

Piotr Przedpełski
adwokat

Photo by Scott Graham on Unsplash

***

CZYNNY ŻAL, CZYLI JAK UNIKNĄĆ ODPOWIEDZIALNOŚCI KARNEJ SKARBOWEJ

Przepisy kodeksu karnego skarbowego przewidują instytucję, która umożliwia Ci jako sprawcy uniknięcie odpowiedzialności karnej skarbowej pomimo popełnienia przestępstwa lub wykroczenia skarbowego [Czytaj dalej…]